मिशन इंद्रधनुष्य योजना

मिशन इंद्रधनुष्य (MI) योजना -

मिशन इंद्रधनुष्य ही भारत सरकारने सुरू केलेली एक योजना आहे, जी लसीकरण कार्यक्रम मजबूत करण्यासाठी आणि सर्व बालक आणि गर्भवती महिलांना संपूर्ण लसीकरण कव्हरेज मिळवण्यासाठी आहे. याबद्दल महत्त्वपूर्ण तपशील खाली दिले आहेत:

सुरुवात: २५ डिसेंबर २०१४

मंत्रालय : भारत सरकारचे आरोग्य आणि कुटुंब कल्याण मंत्रालय

उद्दिष्ट:

मिशन इंद्रधनुष्याचे प्राथमिक उद्दिष्ट म्हणजे दोन वर्षांखालील सर्व मुलं आणि सर्व गर्भवती महिलांना सात लस-प्रतिबंधित रोगांपासून पूर्ण लसीकरण करणे.

मुख्य घटक:

1. रोगांचा समावेश: या मिशनमध्ये सात लस-प्रतिबंधित रोगांचा समावेश आहे - डिप्थीरिया, कुक्कुर खोकला, टिटॅनस, पोलिओ, क्षयरोग, गोवर, आणि हिपॅटायटीस बी.

2. नवीन लसींचा समावेश: नंतरच्या टप्प्यांमध्ये रोटाव्हायरस, हेमोफिलस इन्फ्लुएंझा टाइप बी (Hib), आणि जपानी इंसेफॅलायटीस (एन्डेमिक जिल्ह्यांमध्ये) या लसींचा समावेश करण्यात आला.

3. गहन मिशन इंद्रधनुष्य (IMI): २०१७ मध्ये सुरू करण्यात आले, IMI चे उद्दिष्ट प्रत्येक दोन वर्षांखालील मुलं आणि त्या सर्व गर्भवती महिलांना पोहोचणे आहे ज्यांना नियमित लसीकरण कार्यक्रमांतर्गत आच्छादित केले गेले नाही.

व्याप्ती:

- मिशनचा भर आरोग्य मंत्रालयाने ओळखलेल्या उच्च-जोखीम क्षेत्रांवर आहे जिथे लसीकरण कव्हरेज कमी आहे.

- ही मोहीम देशातील सर्व जिल्ह्यांमध्ये राबवण्यात येत आहे आणि त्यात 5 वर्षांपर्यंतच्या (2023) बालकांचा समावेश आहे.

अमलबजावणी:

- अमलबजावणीमध्ये तीव्र नियोजन आणि देखरेख, विविध मंत्रालये आणि विभागांशी सहकार्य, आणि समुदाय सदस्य आणि हितधारकांचा सक्रिय सहभाग समाविष्ट आहे.

- देशाच्या विविध भागांना कव्हर करण्यासाठी मिशनच्या चार टप्प्यांची सुरुवात झाली आहे.

- 2014 पासून देशभरात मिशन इंद्रधनुषचे 11 टप्पे पूर्ण झाले आहेत. 12 वा टप्पा सध्या चालू आहे, मोहिमेअंतर्गत आजपर्यंत एकूण 5.06 कोटी बालके आणि 1.25 कोटी गर्भवती महिलांचे लसीकरण करण्यात आले आहे.

- सध्या केंद्रीय आरोग्य आणि कुटुंब कल्याण मंत्रालयाच्या पथदर्शी नियमित अधिक व्यापक मिशन इंद्रधनुष 5.0 (आयएमआय 5.0)लसीकरण मोहिमेच्या तिन्ही फेऱ्यांचा 14 ऑक्टोबर 2023 रोजी समारोप होणार आहे. देशभरात लसीकरण मोहिमेत सहभागी होऊ न शकलेल्या आणि बाकी राहिलेल्या बालके आणि गर्भवती महिलांपर्यंत नियमित लसीकरण सेवा पोहोचवणे हे आयएमआय 5.0 मोहीम सुनिश्चित करते.

- यावर्षी, प्रथमच ही मोहीम देशातील सर्व जिल्ह्यांमध्ये राबवण्यात येत आहे आणि त्यात 5 वर्षांपर्यंतच्या बालकांचा समावेश आहे (मागील मोहिमांमध्ये 2 वर्षांपर्यंतच्या बालकांचा समावेश होता).

यश:

- मिशन इंद्रधनुष्याने लसीकरण कव्हरेजमध्ये लक्षणीय सुधारणा केली आहे, ज्यामुळे बालमृत्यू आणि आजारांचे प्रमाण कमी झाले आहे.

- IMI अंतर्गत गहन प्रयत्न निवडक जिल्ह्यांमध्ये आणि शहरी भागांमध्ये ९०% पेक्षा जास्त लसीकरण कव्हरेज मिळवण्याचे उद्दिष्ट ठेवतात.

- 2023 पर्यंत गोवर आणि रुबेलाचे निर्मूलन करण्याच्या उद्देशाने गोवर आणि रुबेला लसीकरण व्याप्ती वाढवण्यावर आणि देशातील सर्व जिल्ह्यांमध्ये प्रायोगिक तत्वावर नियमित लसीकरणासाठी यु -विन डिजिटल मंचाचा वापर करण्यावर विशेष लक्ष केंद्रित केले आहे.

मिशन हे सुनिश्चित करण्याचे एक ठोस प्रयत्न आहे की भारतातील प्रत्येक मुल आणि गर्भवती महिला जीव-रक्षक लसी प्राप्त करतात, ज्यामुळे सर्वांसाठी सार्वत्रिक आरोग्य कव्हरेज आणि चांगले आरोग्य परिणाम मिळवण्याच्या व्यापक उद्दिष्टास हातभार लागतो.

आयोगाचे प्रश्न-