प्रधानमंत्री किसान सन्मान योजना (PM-KISAN)-
प्रधानमंत्री किसान सन्मान योजना (PM-KISAN) ची सुरूवात 24 फेब्रुवारी 2019 रोजी पंतप्रधान नरेंद्र मोदी यांनी केली. ही योजना लहान आणि मध्यम शेतकऱ्यांना त्यांच्या आर्थिक गरजा भागविण्यासाठी आणि शेतीतील संकटांना तोंड देण्यासाठी आर्थिक सहाय्य पुरवते.
- पूर्णतः केंद्र सरकारची योजना
- सुरूवात 24 फेब्रुवारी 2019 रोजी (गोरखपूर , उत्तर प्रदेश )
- लागू - पूर्वलक्षी प्रभावाने 1 डिसेंबर 2018 पासून
मंत्रालय - शेतकरी कल्याण व कृषी मंत्रालय
योजना सुरूवातीची महत्त्वाची वैशिष्ट्ये:-
1. उद्दिष्ट:
- शेतकऱ्यांना आर्थिक सहाय्य देऊन त्यांच्या उत्पन्नात वाढ करणे.
- शेतीशी संबंधित खर्च, बियाणे, खते, कीटकनाशके यांसारख्या खर्चासाठी आर्थिक मदत देणे.
2. वित्तीय सहाय्य:
- पात्र शेतकऱ्यांना दरवर्षी ₹6,000 आर्थिक सहाय्य दिले जाते, जे तीन समान हप्त्यांमध्ये म्हणजेच प्रत्येक हप्त्यात ₹2,000 च्या स्वरूपात दिले जाते.
3. लाभार्थी पात्रता:
- योजना सुरूवातीला लहान आणि सीमांत शेतकऱ्यांसाठी म्हणजेच ज्यांच्याकडे 2 हेक्टर पर्यंत जमीन आहे त्यांच्यासाठी होती. नंतर, याचा विस्तार सर्व शेतकऱ्यांसाठी करण्यात आला.
4. थेट लाभ हस्तांतरण (DBT):
- शेतकऱ्यांच्या बँक खात्यात थेट निधी हस्तांतरित केला जातो.
- यासाठी आधार क्रमांक अनिवार्य आहे.
5. राज्य सरकारांचा सहभाग:
- राज्य सरकार शेतकऱ्यांच्या जमिनीच्या माहितीची पडताळणी करते.
- पात्र लाभार्थ्यांची यादी केंद्र सरकारला प्रदान करते.
सुरूवातीच्या टप्प्यातील उपक्रम:
- पहिला हप्ता:
- योजना जाहीर केल्यानंतर पहिला हप्ता फेब्रुवारी-मार्च 2019 मध्ये दिला गेला.
- आधार क्रमांकाची आवश्यकता:
- लाभार्थ्यांचे प्रमाणीकरण आणि निधी हस्तांतरण सुलभ करण्यासाठी आधार क्रमांकाची जोडणी आवश्यक करण्यात आली.
सुरूवातीची आव्हाने:
- तांत्रिक अडचणी:
- नोंदणी प्रक्रियेत तांत्रिक अडचणी येत होत्या.
- अनेक शेतकऱ्यांचे आधार क्रमांक बँक खात्याशी लिंक नव्हते.
- पडताळणी प्रक्रियेतील अडचणी:
- शेतकऱ्यांच्या जमिनीच्या माहितीची पडताळणी करताना काही राज्यांमध्ये अडचणी आल्या.
योजना विस्तार:
- ही योजना सुरूवातीला फक्त लहान आणि सीमांत शेतकऱ्यांसाठी होती, पण नंतर ती सर्व शेतकऱ्यांसाठी लागू करण्यात आली.
- विविधता आणि समावेशन:
- योजना देशभरातील विविध प्रदेशांमध्ये लागू केली गेली आणि विविध शेतकऱ्यांच्या समूहांचा समावेश केला गेला.
प्रधानमंत्री किसान सन्मान योजनेने शेतकऱ्यांच्या आर्थिक स्थितीत सुधारणा घडवून आणली आहे आणि त्यांचे उत्पन्न वाढवण्यास मदत केली आहे. या योजनेमुळे शेतकऱ्यांना शेतीसाठी आवश्यक असलेल्या खर्चाचा भार कमी करण्यात आणि त्यांचे जीवनमान उंचावण्यात मोठी मदत झाली आहे.
याच धर्तीवर महाराष्ट्रात - नमो शेतकरी महासन्मान निधी योजना
- केंद्र सरकार देशभरात पीएम किसान सन्मान निधी योजना राबवत आहे. या योजनेअंतर्गत शेतकरी कुटुंबाला दरवर्षी 6 हजार रुपये इतकी आर्थिक मदत दिली जाते. दर 4 महिन्यांच्या अंतरानं 2 हजार रुपयांचा हप्ता शेतकऱ्यांच्या खात्यावर जमा केला जातो.
- आता राज्य सरकार केंद्र सरकारच्या या 6 हजार रुपयांमध्ये आणखी 6 हजार रुपयांची भर घालणार आहे. त्यामुळे राज्यातील शेतकऱ्यांना प्रती वर्ष 12 हजार रुपये मिळतील.
0 टिप्पण्या