सौभाग्य योजना ( प्रधानमंत्री सहज बिजली हर घर योजना )

सौभाग्य योजना (प्रधानमंत्री सहज बिजली हर घर योजना) -

सौभाग्य योजना, ज्याचे संपूर्ण नाव "प्रधानमंत्री सहज बिजली हर घर योजना" आहे, भारत सरकारने 25 सप्टेंबर 2017 रोजी सुरू केली. या योजनेचे उद्दिष्ट देशातील प्रत्येक घरात (ग्रामीण व शहरी ) वीज पोहोचवणे आहे, विशेषतः ग्रामीण भागात जिथे अजूनही वीज पोहोचलेली नाही.

सुरुवात:- २५ सप्टेंबर २०१७ रोजी सुरू करण्यात आली.

- ठिकाण: भारतभर, विशेषतः ग्रामीण आणि दुर्गम भागात लागू करण्यात आली.

मंत्रालय - केंद्रीय ऊर्जा मंत्रालय (Ministry Of Power )

अंमलबजावणी: ग्रामीण विद्युतीकरण निगम (REC) ही नोडल एजन्सी आहे.

प्रक्रिया: गावागावांमध्ये सर्वेक्षण करून वीज नसलेल्या घरांचा शोध घेतला जातो आणि त्यांना वीज जोडणी दिली जाते.

- सामाजिक आर्थिक आणि जातिगणना (SECC) 2011 डेटा वापरून मोफत वीज जोडणीसाठी लाभार्थी ओळखले जातील. तथापि, SECC डेटा अंतर्गत समाविष्ट नसलेल्या विना-विद्युत नसलेल्या कुटुंबांना देखील योजनेंतर्गत रु. भरून वीज जोडणी दिली जाईल. 500 जी डिस्कॉमद्वारे वीज बिलाद्वारे 10 हप्त्यांमध्ये वसूल केली जातील.

उद्दीष्टे :

- सर्व घरांमध्ये वीज पुरवठा करणे.

- ग्रामीण भागात वीज उपलब्ध करून देणे.

- देशातील वीजविहीन कुटुंबांना वीज पुरवठा करण्याचा उद्देश.

योजना तपशील:-

- या योजनेअंतर्गत, जवळपास ३ कोटीहून अधिक घरांना वीज जोडणी देण्यात आली आहे.

- ही योजना विशेषतः ग्रामीण आणि आर्थिकदृष्ट्या मागासलेल्या भागांवर केंद्रित आहे.

- वीज जोडणीसाठी कोणतेही शुल्क आकारले जात नाही.

- योजनेत लाभार्थ्यांना मोफत विद्युत जोडणी, विजेचे मीटर, आणि आवश्यकतेनुसार इतर उपकरणे देण्यात येतात.

लाभ:-

- घरगुती वीज पुरवठ्यामुळे विद्यार्थ्यांना अभ्यासासाठी सोय.

- महिलांना घरगुती कामात सोय.

- ग्रामीण भागात आर्थिक प्रगतीस मदत.

- आरोग्य आणि शिक्षणाच्या क्षेत्रात सुधारणा.

प्रगती:-

- 2023 च्या अखेरीस: सौभाग्य योजनेमुळे 2.82 कोटी कुटुंबांना वीज जोडणी देण्यात आली.

- सुधारणा व नवकल्पना: नूतनीकरणीय ऊर्जा स्रोतांचा वापर करून वीज पुरवठा वाढविण्याच्या प्रयत्नात सरकार आहे.

कार्यपद्धती:-

- योजनेचा अंमल राज्य विद्युत वितरण कंपन्यांच्या माध्यमातून केला जातो.

- ऑनलाइन पोर्टलच्या माध्यमातून अर्ज प्रक्रिया सुलभ करण्यात आली आहे.

- या योजनेत सहभागी होण्यासाठी, नागरिकांना ऑनलाईन किंवा ऑफलाईन पद्धतीने अर्ज करावा लागतो.

निष्कर्ष:-

सौभाग्य योजना ही ग्रामीण भारतातील वीजविहीन कुटुंबांना वीज पुरवठा करण्यासाठी एक क्रांतिकारी पाऊल आहे. यामुळे ग्रामीण भागात विकासाची नवीन दारे उघडली गेली आहेत. आर्थिक, सामाजिक, आणि शैक्षणिक क्षेत्रात सुधारणा होण्यास मदत झाली आहे.

सौभाग्य योजना ही ग्रामीण विकासाच्या दिशेने एक महत्त्वपूर्ण टप्पा ठरली आहे, ज्यामुळे भारताच्या आर्थिक आणि सामाजिक प्रगतीला बळकटी मिळाली आहे.

आयोगाचे प्रश्न-